Cải cách tổ chức chính quyền địa phương: Hướng tới sự linh hoạt và tinh gọn

Trong buổi trình bày về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã nhấn mạnh mục tiêu cải cách nhằm tạo ra một bộ máy hành chính địa phương hiệu quả hơn. Đề xuất này bao gồm việc tổ chức các chức danh lãnh đạo theo hướng kiêm nhiệm để giảm thiểu số lượng biên chế và tăng tính linh hoạt trong công tác quản lý.

Mục tiêu của dự án luật sửa đổi

Sáng ngày 28/4, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đã trình bày trước Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi. Theo đó, luật lần này nhằm thể chế hóa phân định đơn vị hành chính hai cấp là tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và xã, phường, đặc khu. Việc tổ chức chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã sẽ có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) để đảm bảo hoạt động thông suốt từ Trung ương đến cấp xã.

Bà Trà cho biết, dự kiến mỗi đơn vị hành chính cấp xã sẽ tăng lên 23 vị trí việc làm so với mức bình quân hiện tại là 21 cán bộ, công chức và 17 vị trí. Tuy nhiên, bà cảnh báo rằng việc thành lập phòng ban chuyên môn ở cấp xã có thể dẫn đến việc gia tăng đáng kể số lượng lãnh đạo, thậm chí chiếm đến 1/3 tổng biên chế.

Giảm bớt số lượng lãnh đạo thông qua kiêm nhiệm

Trước tình hình trên, Bộ Nội vụ đã đưa ra đề xuất vận hành theo hướng linh hoạt hơn. Cụ thể, các địa phương có thể căn cứ vào quy mô phát triển, dân số và đặc thù riêng để bố trí cơ quan chuyên môn. Bà Trà nhấn mạnh rằng cần phải "kiêm nhiệm một cách tuyệt đối", chẳng hạn như bí thư kiêm chủ tịch HĐND cấp xã; phó bí thư kiêm chủ tịch ủy ban MTTQ cấp xã; trưởng các ban HĐND đồng thời giữ chức trưởng các tổ chức đảng hoặc tổ chức chính trị xã hội.

Theo Bộ trưởng Trà, việc kiêm nhiệm các chức danh lãnh đạo là cần thiết để giảm bớt số lượng biên chế và không nhất thiết phải bố trí cấp phó cho các cơ quan chuyên môn. Bà lý giải rằng "lãnh đạo nhiều tầng nấc trong khi chỉ một vài công chức đứng ra giải quyết công việc của dân thì rất khó".

Đề xuất lấy phiếu tín nhiệm tại HĐND xã

Một trong những điểm nổi bật trong dự luật cũng là đề xuất mở rộng việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND các cấp bầu. Chính phủ cho rằng việc này sẽ giúp tăng cường trách nhiệm và giám sát ở cấp xã. Tuy nhiên, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đã đề nghị cân nhắc quy định này, viện dẫn Nghị quyết 96 hiện hành không áp dụng việc này đối với HĐND và UBND cấp xã.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện Lê Thị Nga đã ủng hộ việc thực hiện lấy phiếu tín nhiệm ở cấp xã, nhấn mạnh rằng cấp này trực tiếp phục vụ người dân. Bộ trưởng Trà cũng đồng tình cho rằng đây là một bước đi cần thiết để nâng cao hiệu quả điều hành tại địa phương.

Dù vậy, cơ quan thẩm tra đã đề xuất rằng việc lấy phiếu tín nhiệm sẽ được thực hiện theo quy định của cấp có thẩm quyền, nhằm linh hoạt trong trường hợp có điều chỉnh từ Bộ Chính trị, tránh việc phải sửa đổi luật liên tục. Dự kiến, Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi sẽ được Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 5.

Dự thảo Luật Cán bộ, công chức sửa đổi

Cùng ngày, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng trình bày dự thảo Luật Cán bộ, công chức sửa đổi, trong đó đề xuất chuyển đổi phương thức quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm. Theo đó, những người trúng tuyển công chức sẽ không phải trải qua thời gian tập sự và được xếp lương tương ứng ngay.

Bà Trà cho biết dự luật này sẽ giúp tăng cường tính chuyên nghiệp trong nền công vụ, tập trung vào năng lực và kết quả công việc thay vì chỉ đánh giá theo hình thức. Dự luật cũng bỏ kiểm định đầu vào công chức quốc gia nhằm tăng cường phân cấp cho các địa phương.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đã tán thành việc loại bỏ kiểm định, nhưng cho rằng quy định đánh giá công chức cần được hoàn thiện hơn, hướng đến việc đánh giá thực chất hơn.

Hướng tới nền công vụ hiện đại

Bộ trưởng Nội vụ khẳng định rằng dự luật này hướng đến xây dựng một nền công vụ thống nhất, chuyên nghiệp, không còn tình trạng "biên chế suốt đời". Mục tiêu là tăng cường sàng lọc công chức yếu kém, làm rõ trách nhiệm và đạo đức công chức, chống tham nhũng trong bộ máy nhà nước. Chính phủ mong muốn sử dụng công chức dựa trên kết quả công việc, nêu rõ trách nhiệm của người đứng đầu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

Dự kiến, luật sẽ được trình Quốc hội thông qua theo quy trình rút gọn tại kỳ họp tháng 5 tới.

Tóm lại, những đề xuất trong dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Cán bộ, công chức sửa đổi hứa hẹn sẽ tạo ra một bộ máy chính quyền linh hoạt, tinh gọn và hiệu quả hơn.