Đàm phán Thương mại Mỹ - Trung Quốc: Hy vọng và Thực tế

Ngày 10 tháng 5, Mỹ và Trung Quốc sẽ có cuộc gặp gỡ quan trọng tại Geneva (Thụy Sĩ) nhằm bàn bạc về các vấn đề thương mại. Cuộc thảo luận này được kỳ vọng sẽ nối tiếp đà hưng phấn từ thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Anh được công bố ngày 9 tháng 5. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng kết quả không dễ dàng như mong đợi.

Dự đoán từ các chuyên gia

Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Viện Chính sách Xã hội châu Á (ASPI), cho biết với những mức thuế hiện tại đang rất cao và căng thẳng gia tăng, việc giảm thuế sẽ khó khăn hơn nhiều so với việc áp đặt chúng. “Tôi chỉ kỳ vọng ở mức thấp thôi”, cô nói trên CNN. Tổng thống Donald Trump luôn thể hiện sự không hài lòng trước tình hình thâm hụt thương mại lớn với Trung Quốc, mà ông cho là một dấu hiệu của việc Mỹ bị "lợi dụng" trong các quan hệ thương mại.

Đến nay, chính quyền Trump đã áp thuế bổ sung lên đến 145% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Đáp lại, Bắc Kinh cũng đã tăng thuế lên tới 125% đối với hàng hóa Mỹ. Hệ quả là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang phải đối mặt với tổn thất nghiêm trọng từ cuộc chiến thương mại này, với nhiều dấu hiệu rõ ràng xuất hiện trong sản xuất, tiêu dùng và tăng trưởng GDP.

Kỳ vọng cải thiện tình hình

Cả nhà đầu tư, doanh nghiệp và người tiêu dùng từ hai nước đều hy vọng cuộc gặp gỡ này sẽ mang lại một số tiến triển tích cực. Đây là cuộc đối thoại chính thức đầu tiên giữa các quan chức cấp cao Mỹ và Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai.

Theo nhận định của Cutler, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer sẽ đưa ra thông tin về thỏa thuận với Anh. Mục tiêu là chứng minh rằng “chính sách của Mỹ đang phát huy hiệu quả” và rằng các quốc gia khác cũng đang lo ngại về hành động của Trung Quốc. Tuy nhiên, thỏa thuận thương mại với Anh chỉ là một thành tựu nhỏ, bởi Anh không còn khả năng để thương lượng giảm thuế thêm nữa, do đã chịu mức thuế chỉ 10% - đã được xem là thấp.

Quy mô thỏa thuận với Anh

Năm ngoái, Mỹ đã đạt được thặng dư thương mại 12 tỷ USD với Anh, và trong thỏa thuận mới, mức thuế 10% vẫn được duy trì. Một số dòng xe hơi và thép xuất khẩu từ Anh sang Mỹ sẽ được hưởng mức giảm thuế, nhưng nhìn chung, quy mô của thỏa thuận này không thể so sánh với những gì cần thiết để thay đổi cục diện thương mại với Trung Quốc.

Theo số liệu từ Hải quan Trung Quốc, kim ngạch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đạt 4.898 tỷ nhân dân tệ (tương đương 668 tỷ USD) vào năm 2024, nhưng thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc vẫn rất lớn, đạt tới 361 tỷ USD. Do đó, gần như không ai kỳ vọng vòng đàm phán lần này sẽ mang lại sự thay đổi đáng kể nào trong chính sách thuế của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc.

Những thảo luận trong tương lai

Bessent đã thừa nhận rằng mục tiêu của cuộc gặp này chủ yếu là để làm dịu tình hình căng thẳng, không phải để đạt được một thỏa thuận thương mại lớn. Trong bối cảnh đó, cả hai bên đều đang tìm cách giảm thiểu tác động kinh tế từ việc áp thuế nhập khẩu.

Mỹ đã tạm thời miễn áp thuế đối với một số thiết bị điện tử và máy tính, đồng thời nới lỏng mức thuế với ô tô. Ngược lại, Trung Quốc cũng được cho là vẫn đang miễn thuế với một số loại dược phẩm, chip và động cơ máy bay từ Mỹ. Nước này còn lập danh sách các mặt hàng của Mỹ được miễn thuế bổ sung.

Điều đáng chú ý là vào ngày 8 tháng 5, Tổng thống Trump tuyên bố ông không cân nhắc việc hạ thuế để kéo Trung Quốc vào bàn đàm phán. Tuy nhiên, ngay sau đó, ông lại viết trên mạng xã hội Truth Social rằng "thuế 80% với hàng hóa Trung Quốc có vẻ thích hợp", cho thấy tín hiệu tích cực từ phía Mỹ.

Thận trọng từ phía Trung Quốc

Trong khi đó, giới chức Trung Quốc tỏ ra thận trọng hơn và liên tục yêu cầu Mỹ "sửa chữa sai lầm" bằng cách hủy bỏ các mức thuế đơn phương. Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định rằng nước này "sẽ không hy sinh nguyên tắc để đạt được thỏa thuận với Mỹ". Susan Shirk, giáo sư tại Đại học UC San Diego, cho rằng thái độ của Trung Quốc hiện nay có phần kỷ luật hơn so với các lần đàm phán trước đây với Mỹ, và điều này tạo ra áp lực đúng hướng lên Tổng thống Trump.

Shirk dự đoán rằng Trung Quốc sẽ thể hiện "thiện chí nhằm giảm xuất khẩu, không chỉ sang Mỹ mà còn cả sang các thị trường khác". Theo Cutler, kết quả tốt nhất từ cuộc gặp này là hai bên đạt được "một lộ trình cho các cuộc tiếp xúc tiếp theo", mở đường cho một cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tuy nhiên, cũng có khả năng xảy ra những kịch bản tiêu cực. Cả Cutler và Shirk đều nhắc lại cuộc gặp năm 2021 giữa các quan chức ngoại giao Mỹ và Trung Quốc tại Alaska, nơi bầu không khí nhanh chóng trở nên tồi tệ khi các quan chức của đôi bên công khai chỉ trích nhau. "Điều tồi tệ nhất là một cuộc đối đầu lớn ngay trước truyền thông," Shirk nhấn mạnh. "Đó chính xác là kiểu cuộc gặp mà ai cũng muốn tránh", Cutler nhấn mạnh.

Một kịch bản xấu khác là cả Mỹ và Trung Quốc đều giữ lập trường cứng rắn và không tìm được tiếng nói chung để tiến xa hơn. Khi đó, nguy cơ cuộc chiến thuế nhập khẩu leo thang sẽ càng tăng.

Trên CNBC, Tianchen Xu, nhà kinh tế học cấp cao tại EIU, cho rằng nỗ lực đạt được một thỏa thuận toàn diện sẽ cần nhiều thời gian và có thể không mang lại kết quả như mong đợi. Cả hai bên đều không tỏ ra sẵn sàng nhượng bộ về các vấn đề ưu tiên chiến lược.

Xu nhận định: "Chúng tôi cho rằng Mỹ và Trung Quốc sẽ khó có thể đạt được điều gì tương tự như Thỏa thuận thương mại giai đoạn một."

Tóm lại

Cuộc gặp gỡ giữa Mỹ và Trung Quốc sắp tới tại Geneva không chỉ đơn thuần là một cuộc đàm phán thương mại mà còn là bài kiểm tra cho mối quan hệ đầy phức tạp giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Trong bối cảnh thâm hụt thương mại gia tăng và căng thẳng chiến lược, mọi sự thay đổi đều có thể ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế toàn cầu.