Đề xuất bãi bỏ mô hình chính quyền đô thị tại bốn thành phố lớn

Bộ Nội vụ vừa đưa ra đề xuất chấm dứt hoạt động của mô hình chính quyền đô thị tại bốn thành phố lớn là Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng và Hải Phòng. Đề xuất này nằm trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi đang được lấy ý kiến.

Thay đổi quan trọng từ 1/7/2024

Theo thông tin từ Bộ Nội vụ, từ ngày 1 tháng 7 năm 2024, chương 2 của Luật Thủ đô quy định về tổ chức chính quyền đô thị tại Hà Nội sẽ bị bãi bỏ. Đồng thời, Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP Hải Phòng cũng sẽ được xóa bỏ cùng thời điểm này.

Ngoài ra, mô hình chính quyền đô thị tại TP HCM sẽ chấm dứt hiệu lực vào ngày 1 tháng 5 năm 2026, khi Nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại đây hết hiệu lực thi hành. Cùng với đó, chính quyền đô thị tại Đà Nẵng cũng được đề xuất dừng hoạt động từ thời điểm này.

Quyền lực chuyển giao cho chính quyền thành phố

Trong bối cảnh này, tổ chức chính quyền địa phương ở cấp phường thuộc TP HCM và Đà Nẵng sẽ tiếp tục hoạt động cho đến khi có cuộc bầu cử Ủy ban Nhân dân (UBND) phường nhiệm kỳ mới. Việc chuyển nhiệm vụ và quyền hạn của cấp quận trước khi giải thể lên chính quyền thành phố sẽ được Quốc hội quy định trong nghị quyết liên quan đến việc sáp nhập hai thành phố cùng với các đơn vị hành chính có liên quan.

Đồng thời, những quy định đặc thù về số lượng phó chủ tịch UBND huyện, xã, phường, thị trấn vượt mức theo quy mô dân số tại TP HCM cũng sẽ có khả năng bị bãi bỏ. Điều này đồng nghĩa rằng cấu trúc tổ chức, số lượng, chức năng và nhiệm vụ của các phòng, ban chuyên môn tại các địa phương này cũng sẽ phải điều chỉnh.

Bỏ cơ chế đặc thù tại Nghệ An

Bên cạnh những thay đổi tại bốn thành phố lớn, Bộ Nội vụ cũng đề xuất bãi bỏ các cơ chế đặc thù hiện hành dành cho tỉnh Nghệ An. Theo đó, tỉnh này sẽ không còn giới hạn về số lượng phó chủ tịch tỉnh, HĐND TP Vinh sẽ không còn lập ba ban chuyên trách, cũng như số đại biểu chuyên trách của HĐND TP Vinh sẽ giảm xuống còn không quá 8 người.

Những đề xuất này nhằm đảm bảo sự tương thích với chủ trương sáp nhập các tỉnh thành và xã phường, hướng tới việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được triển khai trên toàn quốc.

Mô hình chính quyền đô thị: Bước tiến và thách thức

Mô hình tổ chức chính quyền đô thị lần đầu tiên được thí điểm tại Hà Nội vào năm 2019, và sau đó đã được chính thức đưa vào Luật Thủ đô 2024. Theo đó, Hà Nội không tổ chức HĐND tại cấp phường. Từ năm 2020, Quốc hội cũng đã cho phép TP HCM và Đà Nẵng áp dụng mô hình chính quyền đô thị mà không cần tổ chức HĐND cấp quận và phường. Hải Phòng được áp dụng mô hình này từ tháng 12 năm 2024.

Trước đó, vào tháng 2 năm nay, Bộ Nội vụ đã đề xuất một kế hoạch rộng rãi hơn, đó là không tổ chức HĐND cấp quận, phường và xã tại tất cả các đô thị trên cả nước, chỉ giữ lại UBND hoạt động theo cơ chế thủ trưởng hành chính. Tuy nhiên, đề xuất này đã bị rút khỏi dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương trước khi trình Quốc hội.

Chuyển giao quyền lực và nhiệm vụ

Trong phiên bản dự thảo mới nhất của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ cũng đề xuất chuyển 85% nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền cấp huyện về cấp xã, trong khi chỉ 15% sẽ được chuyển lên cấp tỉnh. Cấp tỉnh sẽ tập trung vào việc ban hành các cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô, và những vấn đề có tính chất liên vùng, vượt quá khả năng giải quyết của cấp cơ sở.

Ngược lại, cấp cơ sở sẽ thực hiện các chính sách từ trung ương và cấp tỉnh, chú trọng vào việc phục vụ nhu cầu của người dân, giải quyết các vấn đề cộng đồng, và cung cấp dịch vụ công thiết yếu.

Tóm lại, đề xuất của Bộ Nội vụ nhằm tăng cường tính hiệu quả và sự phù hợp của mô hình chính quyền địa phương trong bối cảnh phát triển đô thị và cải cách hành chính.