Đề Xuất Bỏ Mô Hình Đại Học Hai Cấp Tại Việt Nam

Trong bối cảnh cải cách giáo dục đại học, một số hiệu trưởng đã lên tiếng đề xuất loại bỏ mô hình đại học hai cấp tại Việt Nam, cho rằng nó gây khó khăn cho việc tự chủ và không phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.

Khó Khăn Trong Quản Trị

Tại buổi tọa đàm về Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức vào sáng 14/5, ông Bùi Xuân Hải, Hiệu trưởng trường Đại học Hải Phòng, đã nêu ý kiến mạnh mẽ về mô hình đại học hai cấp hiện nay. Theo ông, mô hình này ra đời vào khoảng năm 1995-1996 với nhiều trường đại học thành viên và những khoa trực thuộc, nhưng đã có những bất cập trong quá trình phát triển.

Ông Hải đặt câu hỏi: “Có nước nào trên thế giới có quy mô trường đại học hai cấp như vậy không?” Ông chỉ ra rằng mô hình hai cấp đang khiến trường thành viên rơi vào tình trạng "một cổ hai tròng", tức là phải chịu sự quản trị của cả đại học và cơ quan quản lý nhà nước, điều này trái với nguyên tắc tự chủ mà nhiều trường cần có để phát triển.

“Nếu xác định trường thành viên cũng là cơ sở giáo dục đại học thì phải để họ tự chủ như các trường độc lập khác,” ông nhấn mạnh.

Những Vướng Mắc trong Mô Hình Hai Cấp

Cùng quan điểm với ông Hải, ông Vũ Hoàng Linh, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, cũng bày tỏ lo ngại về mô hình đại học hai cấp. Ông chia sẻ rằng khi giới thiệu về trường mình với các đối tác quốc tế, nhiều người đã không hiểu được khái niệm “university trong university”.

Bộ Giáo dục và Đào tạo trong dự thảo báo cáo về tác động của Luật Giáo dục đại học cũng đã nhìn nhận rằng mô hình này gây ra nhiều khó khăn, phức tạp và rủi ro trong tổ chức và quản lý, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện cơ chế tự chủ.

Đề Xuất Thay Đổi Mô Hình

Ông Bùi Xuân Hải đề xuất rằng nên phát triển và hợp nhất các trường thành viên có quy mô nhỏ để tạo thành đại học có tầm cỡ hơn. Ông cho rằng, việc gọi các trường đại học trong đại học là “luộm thuộm” và không rõ ràng.

Đề xuất bỏ mô hình đại học hai cấp không phải là mới. Trước đây, trong một bài viết gửi hội thảo "Mô hình tổ chức, hoạt động của các đại học ở Việt Nam" vào năm 2022, GS Lâm Quang Thiệp, trường Đại học Thăng Long, cũng đã cho rằng mô hình “hai cấp” đã làm mất đi những ưu thế của mô hình đại học đa lĩnh vực, dẫn tới nhiều vấn đề về quản trị.

Quan Điểm Của Chính Quyền

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cho biết, mô hình đại học hai cấp đã được đưa ra thảo luận nhiều lần. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng đây không phải là vấn đề đơn giản, liên quan đến việc bỏ hoàn toàn đại học quốc gia và vùng. Những đơn vị này vẫn có vai trò và sứ mạng riêng, được nhà nước quản lý.

“Chúng ta bàn về việc quản trị bên trong, chứ không phải về việc bỏ đại học quốc gia và vùng. Chúng ta cần xem xét cải tiến mô hình này như thế nào,” ông Sơn nói.

Cơ Cấu Đại Học Tại Việt Nam

Hiện tại, Việt Nam có Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP HCM và các đại học vùng như Đại học Huế, Đại học Đà Nẵng, Đại học Thái Nguyên. Theo quy hoạch mạng lưới đại học đến năm 2030, sẽ có thêm đại học quốc gia tại Huế và Đà Nẵng, cùng với các đại học vùng khác như Thái Nguyên, Cần Thơ, Vinh (Nghệ An), Nha Trang (Khánh Hòa), Tây Nguyên (Đăk Lăk).

Theo Luật Giáo dục đại học 2018, khái niệm đại học và trường đại học được phân biệt rõ ràng. Trường đại học, học viện là các cơ sở đào tạo và nghiên cứu nhiều ngành, còn đại học là tổ chức bao gồm nhiều trường và khoa thành viên.

Để chuyển đổi từ trường đại học thành đại học, theo Nghị định 99 năm 2019 của Chính phủ, các trường cần đáp ứng một số điều kiện nhất định như được kiểm định chất lượng, có ít nhất ba trường và 10 ngành đào tạo tiến sĩ, cũng như quy mô sinh viên chính quy đạt trên 15.000.

Tổng Quan Về Các Đại Học Hiện Nay

Việt Nam hiện có 10 đại học, bao gồm 5 đại học quốc gia và vùng, cùng với các trường như Bách khoa Hà Nội, Kinh tế Quốc dân, Kinh tế TP HCM, Duy Tân và Phenikaa. Các đại học này không có trường đại học thành viên, mà chỉ có các trường (school) và khoa trực thuộc.

Tóm lại, mô hình đại học hai cấp tại Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn và cần được rà soát. Các chuyên gia và lãnh đạo trường đang kêu gọi cải cách mạnh mẽ để đảm bảo tính tự chủ và hiệu quả trong quản trị giáo dục đại học.