Trong bối cảnh áp lực kinh tế ngày càng gia tăng, giới trẻ Việt Nam đang chậm lại trong việc kết hôn và sinh con. Đây là một thông điệp mạnh mẽ được đưa ra bởi ông Mai Xuân Phương, nguyên Vụ phó Truyền thông - Giáo dục của Cục Dân số, khi mức sinh của Việt Nam đang ở mức thấp nhất trong lịch sử.
Tình hình dân số đáng báo động
Theo báo cáo điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 do Tổng cục Thống kê công bố hồi tháng 1 vừa qua, từ năm 2019 đến 2024, dân số Việt Nam tăng gần một triệu người mỗi năm. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng trung bình chỉ đạt 0,99%, giảm so với mức 1,22% trong giai đoạn 2014-2019. Mức sinh của Việt Nam đã giảm từ 1,96 con mỗi phụ nữ vào năm 2023 xuống còn 1,91 con vào năm 2024, đánh dấu một kỷ lục mới về mức sinh thấp nhất trong lịch sử đất nước.
Ông Phương nhận định hiện tượng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu là do những áp lực kinh tế và chi phí nuôi dạy con cái. "Giới trẻ ngày nay thường ‘lười yêu, ngại cưới và sợ sinh con’", ông nhấn mạnh.
Tuổi kết hôn ngày càng muộn
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là tuổi kết hôn của người Việt Nam ngày càng cao, đặc biệt là ở các thành phố lớn. Theo thống kê, độ tuổi kết hôn lần đầu đã tăng lên 27,3, tức là tăng 2,1 tuổi so với năm 2019. Đặc biệt, nam giới có xu hướng kết hôn muộn hơn, trung bình trên 29 tuổi, trong khi phụ nữ cũng bắt đầu kết hôn ở độ tuổi trên 25.
Tại TP.HCM, độ tuổi kết hôn trung bình đạt tới 30,4, là mức cao nhất cả nước. Sự gia tăng tuổi kết hôn cùng với tỷ lệ sinh giảm sẽ làm tăng nhanh quá trình già hóa dân số tại Việt Nam.
Áp lực kinh tế và xã hội
Ông Phương cho biết, áp lực về kinh tế, chi phí sinh hoạt và lo toan tài chính đang trở thành rào cản lớn đối với nhiều cặp đôi. Khác với quan niệm "trời sinh voi trời sinh cỏ" trong quá khứ, các gia đình hiện nay buộc phải lập kế hoạch tài chính kỹ lưỡng để đáp ứng nhu cầu sống ngày càng cao.
Chi phí sinh hoạt tại các thành phố lớn như Hà Nội đã tăng vọt, khiến cho việc mua hoặc thuê nhà trở nên khó khăn. Hơn nữa, chi phí cho giáo dục, y tế và những nhu cầu cơ bản khác cũng đang gia tăng, khiến nhiều cặp vợ chồng trì hoãn việc có con.
Sự căng thẳng trong vai trò làm vợ, làm mẹ cũng là một vấn đề đáng lưu tâm. Nhiều phụ nữ vừa làm việc vừa lo toàn bộ công việc gia đình, dẫn đến áp lực tâm lý lớn, bao gồm cả trầm cảm sau sinh. Áp lực từ phía gia đình và xã hội cũng làm gia tăng sự lo lắng cho các cặp đôi, khi mà cha mẹ luôn mong muốn con cái học tập tại các trường điểm, trường quốc tế.
Khuyến sinh: Thách thức lớn
Việt Nam không phải là nước duy nhất đối mặt với tình trạng giảm sinh. Nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản cũng đang gặp phải thách thức tương tự. Tuy nhiên, theo ông Phương, chưa có quốc gia nào thực sự thành công với các chính sách khuyến sinh.
Để ngăn chặn xu hướng giảm sinh, ông Phương nhấn mạnh rằng cần có chính sách hỗ trợ thực tế cho các gia đình sinh con. Các biện pháp có thể bao gồm trợ cấp sinh con, giảm thuế cho gia đình có trẻ nhỏ và hỗ trợ vay mua nhà.
Chuyển đổi chính sách lương tối thiểu
GS Nguyễn Thiện Nhân cũng đồng tình với quan điểm này khi nhấn mạnh rằng Việt Nam cần có một lộ trình chuyển đổi từ “lương tối thiểu” sang “lương đủ sống tối thiểu.” Ông dẫn chứng khảo sát tại TP.HCM cho thấy một gia đình có hai con cần tối thiểu 20-21 triệu đồng mỗi tháng để duy trì cuộc sống, trong khi mức lương tối thiểu vùng I hiện chỉ là 4,96 triệu đồng.
“Muốn đảm bảo mức sinh, tiền lương phải tăng gấp đôi để người dân có đủ nguồn lực nuôi con,” ông Nhân nhấn mạnh.
Cải thiện dịch vụ chăm sóc trẻ em
Ngoài các hỗ trợ tài chính, cần cải thiện chính sách thai sản và chăm sóc trẻ em. Ông Nhân đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản cho cả bố và mẹ, phát triển hệ thống nhà trẻ chất lượng cao và cải cách hệ thống giáo dục nhằm giảm áp lực cho cha mẹ và học sinh.
Thay đổi tư duy xã hội cũng rất quan trọng trong việc khuyến khích sinh con. Việc nuôi dạy trẻ cần phải được xem là trách nhiệm chung của cả hai vợ chồng, không chỉ riêng của người mẹ. Điều này giúp giảm bớt áp lực cho phụ nữ và tạo điều kiện thuận lợi cho việc nuôi dạy con cái.
Định hướng giá trị gia đình cho giới trẻ
Cuối cùng, sự thay đổi nhận thức xã hội cũng đóng vai trò then chốt. Cần có các chương trình giáo dục giới tính và kỹ năng làm cha mẹ cho thanh thiếu niên, giúp họ nhận thức rõ về trách nhiệm và nghĩa vụ trong việc nuôi dạy con cái.
Tóm lại
Những áp lực kinh tế và xã hội hiện tại đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyết định kết hôn và sinh con của giới trẻ Việt Nam. Để khắc phục tình trạng này, cần có chính sách hỗ trợ hợp lý, cải cách hệ thống giáo dục, nâng cao nhận thức về giá trị gia đình và trách nhiệm làm cha mẹ.
Khám phá ngay những sản phẩm chăm sóc sức khỏe thông minh từ Mishio và Kachi! Với Mishio, hãy thử trải nghiệm nồi chiên không dầu – giải pháp nấu ăn lành mạnh giúp giảm lượng dầu mỡ, cùng máy làm sữa hạt tạo nên những ly dinh dưỡng thơm ngon, an toàn cho sức khỏe. Còn với Kachi, bạn sẽ được trải nghiệm các thiết bị theo dõi sức khỏe tiên tiến như cân sức khỏe và máy đo huyết áp – những công cụ không thể thiếu để kiểm soát sức khỏe hàng ngày của bạn và gia đình.
Đặc biệt, chỉ với mã voucher SEOCONTENT, bạn sẽ được giảm ngay 20% khi mua sắm tại kachivietnam.com. Hãy nhanh tay đặt hàng để sở hữu những sản phẩm chất lượng, góp phần nâng cao sức khỏe và mang lại cuộc sống năng động, tràn đầy năng lượng cho bạn!
