Mức Sinh Của Việt Nam Giảm Xuống Mức Thấp Nhất Trong Lịch Sử

Theo thông tin từ cơ quan thống kê công bố hôm 21 tháng 2 năm 2025, mức sinh của Việt Nam hiện chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ. Đây là một trong những mức thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á, chỉ cao hơn một số quốc gia như Brunei (1,8), Malaysia (1,6), Thái Lan và Singapore (1,0).

Mức Sinh Giảm Nhanh

Trong suốt hai thập kỷ qua, từ năm 1999 đến 2022, mức sinh ở Việt Nam duy trì ổn định quanh mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Tuy nhiên, từ năm 2023 đến nay, tình hình đã có sự thay đổi rõ rệt khi mức sinh giảm từ 1,96 xuống còn 1,91 con/phụ nữ vào năm 2024. Đây là mức thấp nhất trong lịch sử ghi nhận và đánh dấu năm thứ ba liên tiếp mà mức sinh ở Việt Nam giảm dưới mức sinh thay thế.

Mặc dù năm 2024 được xem là năm Thìn - theo quan niệm phương Đông là thuận lợi cho việc sinh con, nhưng thực tế lại phản ánh sự thay đổi trong nhận thức về sinh đẻ. Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương, các chính sách khuyến sinh hiện tại vẫn chưa đủ hiệu quả để ngăn chặn đà giảm sinh.

Sự Khác Biệt Giữa Các Khu Vực

Mức sinh ở Việt Nam không đồng đều giữa các vùng kinh tế - xã hội. Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long là hai khu vực có mức sinh thấp nhất, lần lượt đạt 1,48 và 1,62 con/phụ nữ. Ngược lại, khu vực Trung du và miền núi phía Bắc có mức sinh cao hơn với 2,34 con/phụ nữ, trong khi Tây Nguyên là 2,24.

Đặc biệt, Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục dẫn đầu trong danh sách các địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước, chỉ đạt 1,39 con/phụ nữ. Hà Giang ngược lại, có mức sinh cao nhất với 2,69 con/phụ nữ. Đáng chú ý là số tỉnh có mức sinh dưới mức sinh thay thế đã tăng nhanh chóng, từ 22 tỉnh vào năm 2019 lên 32 tỉnh vào năm 2024, chủ yếu tập trung ở Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.

Tại các khu vực thành thị, mức sinh năm 2024 chỉ đạt 1,67 con/phụ nữ, thấp hơn đáng kể so với khu vực nông thôn (2,08 con/phụ nữ). Điều này cho thấy mặc dù trước đây nông thôn thường có mức sinh cao hơn mức sinh thay thế, nhưng xu hướng giảm sinh đã bắt đầu diễn ra mạnh mẽ trong hai năm qua.

Nguyên Nhân Gây Giảm Sinh

Các chuyên gia phân tích rằng mức sinh thấp tại Việt Nam là hệ quả của nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm áp lực công việc, khó khăn tài chính, ưu tiên cho sự nghiệp cá nhân và sự thay đổi trong nhận thức xã hội về việc nuôi dạy con cái. Tại khu vực nông thôn, phụ nữ thường sinh nhiều con hơn do truyền thống kết hôn sớm và ảnh hưởng của phong tục tập quán, đặc biệt ở các vùng sâu xa. Tuy nhiên, xu hướng giảm sinh ở nông thôn đang ngày càng trở nên rõ rệt.

Tác Động Đến Dân Số

Mức sinh thấp đang tác động nghiêm trọng đến cấu trúc dân số tại Việt Nam. Nó gây suy giảm nhóm dân số trong độ tuổi lao động, đẩy nhanh quá trình già hóa và có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quy mô dân số trong tương lai. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có biện pháp kịp thời, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ "sụp đổ dân số", dẫn đến việc nền kinh tế bị tê liệt.

Một hình ảnh minh họa cho tình hình này là hai em bé chào đời dịp giao thừa năm 2025 tại Bệnh viện Từ Dũ, điều này cho thấy thực trạng giảm sinh đang ảnh hưởng đến tương lai dân số Việt Nam.

Các Giải Pháp Cần Thiết

Trước tình hình cấp bách này, nhiều quốc gia trên thế giới đã triển khai các chính sách mạnh mẽ nhằm ngăn chặn đà giảm sinh. Ví dụ, Hàn Quốc, quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, đã tăng gấp ba lần ngân sách cho các chương trình khuyến sinh và cung cấp trợ cấp tài chính lớn cho các gia đình sinh con. Tại Hungary, phụ nữ sinh từ 4 con trở lên sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân suốt đời.

Đối với Việt Nam, các chuyên gia đề xuất cần xây dựng các chính sách hỗ trợ thiết thực như giảm chi phí nuôi con, hỗ trợ nhà ở và thay đổi nhận thức xã hội về việc sinh con. Ông Mai Xuân Phương, chuyên gia về dân số, nhấn mạnh: "Việc sinh con cần được coi là trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi cá nhân, góp phần đảm bảo sự phát triển bền vững của đất nước".

Tóm lại, mức sinh thấp ở Việt Nam đang đặt ra nhiều thách thức cho tương lai dân số và phát triển kinh tế, đòi hỏi chính phủ phải có những hành động quyết liệt và hiệu quả để khắc phục tình trạng này.