Nấm phổi: Bệnh lý thầm lặng với nhiều người chưa được nhận biết

Tại hội thảo khoa học Ngày Nấm toàn cầu 2025 diễn ra vào ngày 28/2, bác sĩ Nguyễn Thị Bích Ngọc từ Bệnh viện Phổi Trung ương đã trình bày những thông tin đáng lo ngại về bệnh nấm phổi. Theo bác sĩ Ngọc, bệnh thường không được phát hiện sớm do triệu chứng dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác, dẫn đến nguy cơ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh nấm phổi và sự phổ biến của nó

Theo Tổ chức hành động toàn cầu về nhiễm nấm (GAFFI), mỗi năm, hơn 4 triệu người trên thế giới thiệt mạng vì các bệnh liên quan đến nấm. Điều này khiến nấm trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, vượt qua cả bệnh lao và sốt rét. Hiện nay, có khoảng 300 triệu người trên toàn cầu bị nhiễm trùng nấm nghiêm trọng, là nguyên nhân đứng thứ năm về tỷ lệ tử vong.

Bác sĩ Ngọc cho biết nấm phổi là một loại bệnh đã xuất hiện từ lâu nhưng vẫn chưa nhận được sự quan tâm đúng mức. Tại Việt Nam, số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi xâm lấn do Aspergillus vẫn còn thiếu. Tuy nhiên, khoảng 50% bệnh nhân từng mắc lao khi tới khám tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp lại phát hiện mắc nấm phổi do Aspergillus.

Đối tượng nguy cơ và triệu chứng

Nấm phổi thường ít gặp ở những người có sức đề kháng tốt, nhưng lại rất phổ biến ở những người suy giảm miễn dịch, người cao tuổi hoặc người mắc các bệnh mãn tính. Dù tỷ lệ mắc bệnh chỉ chiếm 0,02% trong tổng số bệnh về phổi, song nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong sẽ tăng lên rất cao.

Nguyên nhân chính gây bệnh nấm phổi là do các loại nấm như Candida, Aspergillus và Cryptococcus. Trong đó, Aspergillus là loại nấm hay gặp nhất. Hầu hết bệnh nhân đến khám vì ho ra máu kéo dài không rõ lý do, sốt kéo dài kèm theo đau ngực, ho khạc đờm và khó thở giống như hen suyễn. Ngoài ra, cũng có những trường hợp được chẩn đoán viêm phổi nhưng sau khi điều trị kháng sinh kéo dài vẫn không khỏi bệnh.

Khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị

Tiến sĩ Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết việc chẩn đoán nhiễm nấm hiện vẫn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, việc xác định triệu chứng lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh là một thách thức lớn. Kết quả là, bệnh thường bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm. Nếu không được chẩn đoán kịp thời, vùng phổi bị tổn thương sẽ gia tăng, làm giảm chức năng hô hấp.

Tỷ lệ sống sót của bệnh nhân nấm phổi được thống kê là 86% sau một năm, 62% sau năm năm và 47% sau mười năm. Tuy nhiên, bệnh nấm do Aspergillus có thể điều trị được bằng thuốc kháng nấm. Trong trường hợp chẩn đoán và điều trị muộn, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật và thực hiện nút mạch cầm máu kết hợp với điều trị bằng thuốc kháng nấm kéo dài.

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị mới

Hiện tại, Bệnh viện Phổi Trung ương và Chương trình Chống lao Quốc gia đã xây dựng hướng dẫn chẩn đoán và điều trị nấm Aspergillus phổi mạn tính, đã được Bộ Y tế phê duyệt. Mục tiêu là hỗ trợ công tác chẩn đoán và điều trị thông qua một mạng lưới chuyên khoa từ trung ương đến tuyến cơ sở. Hướng dẫn này đang được phổ biến rộng rãi đến các cơ sở y tế trên toàn quốc.

Biện pháp phòng ngừa bệnh nấm phổi

Để phòng ngừa bệnh nấm phổi, các chuyên gia y tế khuyến cáo cần chú trọng đến việc nâng cao sức đề kháng thông qua chế độ dinh dưỡng hợp lý và rèn luyện thể chất. Đồng thời, cần tránh tình trạng ẩm ướt và nấm mốc trong nhà bằng cách giữ cho ngôi nhà sạch sẽ, gọn gàng và đủ ánh sáng. Khi vệ sinh nhà cửa, việc đeo khẩu trang cũng là cách hữu hiệu để tránh hít phải bụi nấm có hại.

Tóm lại, bệnh nấm phổi đang trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng cần được nhận thức và xử lý đúng mức. Sự phối hợp giữa các cơ sở y tế và cộng đồng là rất quan trọng để cứu sống những bệnh nhân có nguy cơ cao mắc bệnh này.