Sự Thay Đổi Bản Thân: Khi Tình Yêu Biến Bạn Thành "Tắc Kè Hoa"

Trong nhiều mối quan hệ tình cảm, không ít người tự thấy mình đã thay đổi để phù hợp với đối tác. Hiện tượng này, được gọi là "tắc kè hoa", không chỉ đơn thuần là việc thích nghi mà còn có thể dẫn đến việc mất đi bản sắc riêng của mình. Theo tiến sĩ Mark Travers, một nhà tâm lý học nổi tiếng người Mỹ, đây là một phản ứng sinh tồn bắt nguồn từ những trải nghiệm trong quá khứ, đặc biệt là trong những gia đình không ổn định về mặt cảm xúc.

Những Dấu Hiệu Nhận Diện "Tắc Kè Hoa"

1. Thay Đổi Sở Thích và Quan Điểm

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của việc trở thành "tắc kè hoa" là bạn dễ dàng thay đổi sở thích và quan điểm của mình để phù hợp với đối tác. Bạn có thể xem những chương trình truyền hình mà họ yêu thích dù thực sự không hứng thú, đồng ý với các quan điểm chính trị mà trước đó chưa từng nghĩ tới, hoặc cố gắng hứng thú với những thứ vốn không nằm trong sở thích của mình.

Nghiên cứu năm 2019 trên tạp chí International Personal Relationships cho thấy rằng sự rõ ràng về bản thân (Self-Concept Clarity - SCC) đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được hạnh phúc cá nhân và sự hài lòng trong mối quan hệ. Những người có SCC cao thường có mối quan hệ khỏe mạnh hơn, ngược lại, những người có SCC thấp có xu hướng nghi ngờ bản thân và vô thức xây dựng bản sắc quanh đối tác.

Để thoát khỏi tình trạng này, tiến sĩ Travers khuyên mọi người nên dành thời gian cho bản thân, giảm bớt tác động từ mạng xã hội và các yếu tố bên ngoài. Hãy tự hỏi: "Mình thực sự thích gì? Quan điểm của mình là gì?" Viết ra và so sánh với những gì bạn thể hiện trong mối quan hệ để điều chỉnh cho phù hợp. Đồng thời, hãy thực hành thể hiện bản thân qua những hành động nhỏ như chia sẻ quan điểm trung thực hay lựa chọn trang phục theo sở thích cá nhân.

2. Khó Khăn Trong Việc Thiết Lập Ranh Giới

Nếu bạn thường xuyên đặt nhu cầu của người khác lên trên bản thân, rất có thể điều này xuất phát từ nỗi sợ bị từ chối. Nhiều người lớn lên trong môi trường mà việc bày tỏ nhu cầu cá nhân có thể dẫn đến sự trừng phạt hoặc cô lập, và do đó, họ đã học được rằng bất đồng quan điểm đồng nghĩa với việc mất kết nối.

Trong cuộc sống trưởng thành, bạn có thể dễ dàng đồng ý với những kế hoạch khiến bản thân mệt mỏi, bỏ qua những lời bình luận tổn thương, hoặc thậm chí nói "có" dù thật sự không muốn. Điều này dần biến bạn thành người thích nghi để duy trì mối quan hệ, thay vì là một đối tác bình đẳng.

Để cải thiện tình trạng này, tiến sĩ Travers khuyến nghị bạn nên tự hỏi mình trước khi đồng ý: "Mình thực sự muốn điều này hay đang cố tránh xung đột?". Hãy cho phép bản thân ưu tiên nhu cầu của mình, kể cả trong những quyết định nhỏ, để cuối cùng có thể xây dựng những ranh giới lành mạnh hơn.

3. Sợ Bị Từ Chối và Luôn Tìm Kiếm Sự Chấp Nhận

Nguy cơ tiềm ẩn tiếp theo là sợ bị từ chối. Một nghiên cứu trên tạp chí Social Cognitive and Affective Neuroscience cho thấy rằng những người trải qua sự cô lập xã hội có hoạt động não bộ tăng cao ở vùng xử lý nỗi đau cảm xúc. Điều này có nghĩa là nếu bạn đã từng bị từ chối trong quá khứ, bạn có thể vô thức thay đổi bản thân để tránh bị xa lánh trong các mối quan hệ.

Theo tiến sĩ Travers, trong tình huống này, bạn có thể phải hạ thấp ý kiến của mình hoặc điều chỉnh hành vi để làm hài lòng đối phương, luôn lo lắng về việc không được chấp nhận. Để thoát khỏi vòng lặp này, hãy dừng lại và tự hỏi: "Mình nói điều này vì tin vào nó, hay vì muốn người khác thích mình?". Hãy bắt đầu bày tỏ quan điểm khác biệt, ngay cả trong những tình huống ít rủi ro.

Tiến sĩ Travers nhấn mạnh rằng "được yêu thích không giống như được yêu thương". Kết nối thực sự đến từ sự tôn trọng và trung thực, không phải từ việc luôn cố gắng làm hài lòng người khác.

Tóm lại

Hiện tượng "tắc kè hoa" trong mối quan hệ có thể gây ra nhiều khó khăn, từ việc đánh mất bản sắc cá nhân đến khó khăn trong việc thiết lập ranh giới và sợ hãi sự từ chối. Để cải thiện tình trạng này, mỗi người cần học cách xác định giá trị bản thân, không chỉ trong mắt người khác mà còn ngay cả trong chính trái tim mình.