Tại Sao Virus Cúm Vẫn Là Mối Đe Dọa Sau Nhiều Thập Kỷ Nghiên Cứu?

Virus cúm, một loại virus quen thuộc và phổ biến trên toàn cầu, liên t��c biến đổi và gây ra những mối đe dọa sức khỏe đáng kể cho con người. Theo các chuyên gia y tế, khả năng lây lan và thay đổi của virus này không chỉ là một vấn đề của quá khứ mà còn có thể tiếp diễn trong tương lai, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ đại dịch.

Diễn Biến Lịch Sử Của Virus Cúm

Một buổi sáng tháng 3 cách đây hơn một thế kỷ, một người lính ở Kansas đã đến bệnh xá với triệu chứng sốt và đau họng. Chỉ trong vài giờ, hàng chục người khác cũng xuất hiện triệu chứng tương tự, dẫn đến sự bùng phát của căn bệnh sau này được gọi là cúm Tây Ban Nha. Dịch bệnh này lây nhiễm cho khoảng một phần ba dân số thế giới và cướp đi sinh mạng của khoảng 100 triệu người. Các chuyên gia cảnh báo rằng, với tốc độ biến đổi nhanh chóng của virus cúm, một đại dịch tương tự như Covid-19 có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Mặc dù hiện nay y học đã tiến bộ và có thể kiểm soát một số bệnh tật như đậu mùa, bệnh sốt rét và bại liệt, nhưng cúm vẫn là một thách thức lớn. Theo ước tính, ngay cả trong một năm không có đại dịch, cúm vẫn có thể giết chết khoảng 650.000 người. Khoảng một phần ba số người nhiễm virus cúm không có triệu chứng nhưng vẫn có thể gây ra gánh nặng kinh tế lớn với khoảng 3-5 triệu người mắc cúm nặng mỗi năm.

Nguyên Nhân Cúm Liên Tục Biến Đổi

Giáo sư Jonathan Ball, một nhà virus học tại Đại học Nottingham, cho biết: "Cúm A là hình mẫu điển hình của sự biến đổi nhanh chóng". Virus cúm tồn tại dưới nhiều phân loại phụ, trong đó H1N1 và H3N2 là hai chủng đang lưu hành ở người. Hai chủng này lại tiếp tục phân nhánh thành nhiều biến thể nhỏ hơn, yêu cầu vaccine phải được cập nhật theo mùa.

Vaccine cúm hoạt động bằng cách mô phỏng virus, giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện mầm bệnh mà không gây hại. Tuy nhiên, virus cúm thường xuyên tiến hóa, vượt qua hàng rào bảo vệ do vaccine tạo ra.

Những Chiến Lược Biến Đổi Của Virus

Virus cúm sử dụng hai chiến lược chính để biến đổi: "trôi dạt kháng nguyên" và "dịch chuyển kháng nguyên". Trôi dạt kháng nguyên là hiện tượng xảy ra khi virus nhân lên và thay đổi di truyền, khiến nó trở nên khác biệt so với các mùa cúm trước. Các thay đổi này thường ảnh hưởng đến protein bề mặt của virus như HA (hemagglutinin) và NA (neuraminidase). Khi trôi dạt kháng nguyên diễn ra, khả năng liên kết giữa kháng thể và virus bị giảm, làm cho vaccine ít hiệu quả hơn.

Trong khi đó, dịch chuyển kháng nguyên là một hiện tượng hiếm gặp hơn nhưng có khả năng gây ra những đại dịch nghiêm trọng. Hiện tượng này xảy ra khi các biến thể phụ của virus cúm A hoặc virus từ động vật và người trao đổi vật chất gen, dẫn đến sự hình thành của một chủng hoàn toàn mới mà ít người có khả năng miễn dịch.

Nguy Cơ Đại Dịch Trong Tương Lai

Theo các chuyên gia, nguy cơ đại dịch cúm trong tương lai vẫn rất hiện hữu. Thục Linh, một nhà báo tại WHO, đã báo cáo rằng trong suốt 100 năm qua, thế giới đã chứng kiến 5 đại dịch cúm lớn bao gồm cúm Tây Ban Nha, cúm châu Á năm 1957, cúm Hong Kong năm 1968, cúm lợn năm 2009 và gần đây nhất là Covid-19.

David Evans, một nhà virus học tại Đại học St Andrews, nhấn mạnh rằng cúm có môi trường sống tự nhiên trong cơ thể các loài chim, cho phép virus dễ dàng nhảy sang động vật gần gũi với con người như lợn và ngựa. Ông lưu ý rằng khác với bệnh đậu mùa, bại liệt hay sởi, virus cúm có khả năng lây lan qua quần thể động vật.

Tổng Kết

Với những đặc điểm biến đổi nhanh chóng và khả năng lây lan đa dạng, virus cúm vẫn là một mối đe dọa đáng kể đối với sức khỏe cộng đồng. Nguy cơ đại dịch trong tương lai là điều không thể tránh khỏi nếu không có sự chuẩn bị và nghiên cứu kịp thời.

Tóm lại, virus cúm không chỉ đơn thuần là một căn bệnh theo mùa mà còn là một thách thức to lớn đối với y học hiện đại, yêu cầu sự chú ý liên tục từ các chuyên gia nhằm bảo vệ sức khỏe cho toàn cầu.