Tổng thống Trump bất ngờ hoãn thuế đối ứng giữa bối cảnh thị trường chao đảo

Vào trưa ngày 9 tháng 4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố quyết định hoãn áp dụng thuế đối ứng đối với một loạt các đối tác thương mại toàn cầu. Quyết định này diễn ra chỉ hai ngày sau khi ông khẳng định rằng chính sách thuế của mình đang “phát huy hiệu quả”.

Bối cảnh chính trị căng thẳng

Vào ngày 2 tháng 4, Tổng thống Trump đã công bố mức thuế mới đối với 180 quốc gia và khu vực trên thế giới. Tuy nhiên, ngay sau đó, ông phải đối mặt với sự chỉ trích mạnh mẽ từ nhiều thành viên trong đảng Cộng hòa, cũng như những giám đốc doanh nghiệp và các cố vấn gần gũi, như Elon Musk. Thị trường chứng khoán Mỹ rơi vào tình trạng hỗn loạn, khiến cho nhiều người trong giới kinh doanh hết sức lo lắng.

“Họ đang tức giận. Họ có một chút tức giận và cả sợ hãi,” ông Trump chia sẻ về phản ứng của những người xung quanh ông trong thời điểm đó. Mặc dù bị chỉ trích, ông vẫn kiên định bảo vệ quan điểm của mình: “Chính sách của tôi sẽ không thay đổi,” ông viết trên mạng xã hội Truth Social vào cuối tuần trước.

Ngày 8 tháng 4, trong một buổi phát biểu tại Phòng Đông của Nhà Trắng, Trump nhấn mạnh rằng chính sách thuế quan của ông là yếu tố then chốt trong chiến lược kinh tế của ông, và nói rằng nó giúp Mỹ thu về hai tỷ USD mỗi ngày.

Tuy nhiên, ngay sau khi theo dõi chương trình bình luận trên Fox News với sự tham gia của một số thượng nghị sĩ Cộng hòa, ông Trump nhận thấy những lo ngại ngày càng gia tăng từ phía họ về quyết định thuế quan mới. Đêm đó, ông bắt đầu theo dõi biến động trên thị trường trái phiếu chính phủ – nơi thường được coi là nơi trú ẩn an toàn cho nhà đầu tư. Một đợt bán tháo lớn diễn ra, báo hiệu khả năng hậu quả kinh tế từ chính sách thuế quan của ông có thể nghiêm trọng hơn dự đoán.

Thuế quan áp đặt

Bước sang ngày 9 tháng 4, người dân Mỹ thức dậy với mức thuế quan cao nhất từng thấy đối với hàng hóa nhập khẩu trong một thế kỷ. Theo đó, thuế quan đối ứng mà ông Trump áp dụng đối với Trung Quốc lên tới 84%, nâng tổng mức thuế mà hàng hóa từ nước này phải chịu trong nhiệm kỳ hai của ông lên 104%.

Trong cùng ngày, Tổng thống Trump đã có cuộc gặp với lãnh đạo phe đa số Thượng viện John Thune và thực hiện cuộc điện đàm với Tổng thống Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter. Thụy Sĩ phải chịu thuế 31% đối với đồng hồ Rolex và chocolate theo chính sách thuế mới của Mỹ. Bà Keller-Sutter nhấn mạnh tầm quan trọng của doanh nghiệp Thụy Sĩ trong việc tạo việc làm tại Mỹ và lưu ý rằng năm ngoái, đất nước của bà đã bãi bỏ thuế quan đối với hàng hóa công nghiệp nhập khẩu từ Mỹ.

Trong khi đó, ông Trump cũng theo dõi một cuộc phỏng vấn trên Fox News của Jamie Dimon, giám đốc điều hành JPMorgan Chase, người cảnh báo rằng tình trạng kinh tế bất ổn có thể dẫn đến suy thoái. Dimon cho biết nhiều doanh nghiệp đang phải "cắt giảm" để đối phó với tình hình khó khăn này.

“Tôi nghĩ tình hình có thể trở nên tồi tệ hơn nếu chúng ta không đạt được tiến triển nào,” ông Dimon nhận định. Ngay sau đó, ông Trump đã đăng tải trên Truth Social, kêu gọi người dân Mỹ giữ bình tĩnh: “Mọi thứ sẽ ổn thôi. Mỹ sẽ lớn mạnh và tốt đẹp hơn bao giờ hết.”

Áp lực gia tăng từ nội bộ

Trong lúc này, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick nhận được cuộc gọi từ quan chức thương mại hàng đầu Liên minh châu Âu (EU), Maros Sefcovic, thông báo rằng EU sẽ bắt đầu áp thuế 25% đối với nhiều sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ kể từ ngày 15 tháng 4. Các cuộc gọi từ những giám đốc doanh nghiệp, thành viên đảng Cộng hòa và đồng minh của ông Trump liên tục đổ về Nhà Trắng, yêu cầu Tổng thống xem xét lại chính sách thuế quan.

Phụ tá và trợ lý của ông Trump cũng khẩn trương can thiệp, nhấn mạnh rằng sự sụp đổ của thị trường có thể gây ra tổn thất chính trị nghiêm trọng cho tổng thống. Có thông tin cho rằng Susie Wiles, Chánh văn phòng Nhà Trắng, đã thuyết phục thành công ông Trump rằng cần phải thay đổi chính sách thuế để bảo vệ sự ủng hộ chính trị cho các mục tiêu trong tương lai.

Khi được hỏi về sự hoang mang trên thị trường, ông Trump đã thừa nhận: “Thị trường trái phiếu rất phức tạp và tôi đã theo dõi nó. Tôi đã thấy mọi người có chút lo lắng vào đêm qua.”

Thông báo hoãn thuế quan

Đến trưa ngày 9 tháng 4, chỉ 18 giờ sau tuyên bố không thay đổi chính sách thuế, Trump đã triệu tập Bộ trưởng Lutnick và Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đến Phòng Bầu dục để thảo luận về kế hoạch hoãn áp dụng thuế. Điều này đã khiến không ít thành viên trong nhóm thân cận của ông cảm thấy bất ngờ. Peter Navarro, cố vấn thương mại lâu năm của Trump được biết đến như kiến trúc sư của chính sách thuế, không tham gia cuộc họp này.

Giới quan sát cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy quan điểm cứng rắn về thuế quan của Navarro đã không còn được chú ý. Dù có nhiều cuộc thảo luận giữa các cố vấn của Trump, nhưng Navarro và Bessent có những quan điểm khác nhau về chính sách thuế.

Chỉ sau vài giờ kể từ khi thuế quan bắt đầu có hiệu lực và 6 giờ sau khi Trung Quốc thông báo mức thuế 84% với hàng hóa Mỹ, ông Trump đã công bố hoãn áp thuế đối ứng trong 90 ngày đối với hầu hết các quốc gia, giữ nguyên mức thuế chung ở mức 10%. Tuy nhiên, với Trung Quốc, ông quyết định nâng mức thuế lên 125% ngay lập tức, do “sự thiếu tôn trọng của nước này đối với thị trường toàn cầu.”

Phản ứng từ Nhà Trắng

Hơn một giờ sau thông báo hoãn thuế, Trump đã xuất hiện tại Bãi cỏ phía Nam Nhà Trắng để giải thích quyết định này. “Mọi chuyện chưa kết thúc, nhưng chúng ta đã thấy được tinh thần hợp tác từ các nước,” ông phát biểu, đồng thời bày tỏ hy vọng sẽ đạt được những kết quả không ai có thể tưởng tượng nổi.

Sau thông báo của mình, các cố vấn và trợ lý Nhà Trắng nhanh chóng khẳng định rằng quyết định hoãn thuế đã được lên kế hoạch từ trước. Stephen Miller, Phó chánh văn phòng Nhà Trắng, viết trên mạng xã hội X rằng “chiến lược bậc thầy” và “chính sách táo bạo” của Tổng thống Trump đã mang lại hiệu quả chỉ trong vòng vài ngày.

Bộ trưởng Bessent cũng nhấn mạnh rằng sự hỗn loạn trên thị trường không phải là nguyên nhân của sự thay đổi kế hoạch thuế mà đây vốn là một phần trong chiến lược từ đầu của tổng thống.

Dù vậy, trong cuộc trò chuyện với các phóng viên tại Nhà Trắng, ông Trump đã thừa nhận mình luôn theo dõi sát sao diễn biến của thị trường tài chính, cho rằng những gì xảy ra trong vài ngày qua là “đáng buồn”. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của sự linh hoạt trong các quyết định kinh tế, nói rằng: “Khi nhìn vào thị trường tài chính, chúng thay đổi và bạn cũng thay đổi theo.”

Tóm lại

Quyết định hoãn thuế đối ứng của Tổng thống Trump diễn ra trong bối cảnh thị trường chứng khoán Mỹ rơi vào tình trạng hỗn loạn, dưới áp lực từ những lời chỉ trích trong nội bộ đảng Cộng hòa và những lo ngại từ cộng đồng doanh nghiệp.